Ἐν Διδυμοτείχῳ τῇ 16ῃ Ὀκτωβρίου 2018
Ἀριθμ. Πρωτ.: 974
Δ Α Μ Α Σ Κ Η Ν Ο Σ
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑI ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ, ΟΡΕΣΤΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΣΟΥΦΛΙΟΥ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΙΣΤΕΠΩΝΥΜΟN ΠΛΗΡΩΜΑ
ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΥΤΟΥ
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΠΙ Τῌ ΕΠΕΤΕΙῼ ΤΗΣ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Στήν ἱστορία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους ὑπάρχουν κορυφαῖα γεγονότα ἀντίστασης πού προσδιορίζουν διαχρονικά τό μεγαλεῖο τῆς ἑλληνικῆς ψυχῆς. Καί τοῦτο εἶναι ἡ πιό περίτρανη ἀπόδειξη τῆς ἀδιάκοπης συνέχειας τῆς φυλῆς μας. Ὁ ἑλληνικός λαός, μέ τό ἀλάνθαστο αἰσθητήριο, τό ὁποῖο τόν διακρίνει, λάμπρυνε καί δόξασε τήν ἱστορία του μέ τούς ὑπέρ τῆς ἐλευθερίας ἀγῶνες καί τίς θυσίες του. Ἡ ἀναμνησή φυσικά καί ὁ πανηγυρισμός ὅλων αὐτῶν τῶν λαμπρῶν ἐκφάνσεων τῆς ἀντίστασης τοῦ Ἕλληνα στερέωνε καί ἑδραιώνει μέχρι σήμερα τό ἐθνικό αἴσθημα τῆς Φυλῆς, ἀπό γενιά σέ γενιά, ἀπό αἰῶνα σέ αἰῶνα, ἀπό χιλιετηρίδα σέ χιλιετηρίδα.
Γιορτάζουμε φέτος τήν 77ηἐπέτειο τοῦ ἔνδοξου ἔπους τοῦ ’40, τό νεότερο ἑλληνικό θαῦμα, πού συγκλόνισε ὁλόκληρο τόν πολιτισμένο κόσμο. Ὅσοι ἔζησαν τά γεγονότα ἐκείνης τῆς ἐποχῆς σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς ἔγραψαν, διακήρυξαν καί ὕμνησαν τόν ἡρωισμό τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, τά ἰδανικά καί τίς ἀξίες, πού τόν ἐνέπνευσαν, ἀλλά καί τή σημασία πού εἶχε ὁ ἀγώνας αὐτός γιά τήν παγκόσμια ἱστορία.
Οὐδεμία μένει ἀμφιβολία, ὅτι καί ἡ ἐποποιΐα του ’40 ἀνήκει στά μεγάλα καί ἔνδοξα ἐπεισόδια τῆς ἱστορίας μας, σέ ἐκεῖνα τά ὁποῖα χαρακτήριζαν ἀνέκαθεν τούς μεγάλους σταθμούς τοῦ ἐθνικοῦ μας βίου, ὄχι μόνο ὡς σύμβολα, ἀλλά καί ὡς ἀφετηρία κοινωνικῆς ἀναγέννησης καί ἀφύπνισης τοῦ λαοῦ μας. Ὁ ἀγώνας ἑνός μικροῦ ἔθνους, μέ σχεδόν ἀνύπαρκτα πολεμικά μέσα, ἐναντίον δύο αὐτοκρατοριῶν μέ εἰκοσαπλάσιες δυνάμεις καί καταστρεπτικά μηχανικά μέσα πολέμου, τἀ ὁποῖα ἔκαναν ὁλόκληρη τήν Εὐρώπη τότε νά τρέμει, ὁμολογουμένως ἀξίζει νά πανηγυρίζεται ἐπί γενεές γενεῶν ὡς μία μεγάλη, καταπληκτική καί ἀθάνατη ἑλληνική δόξα.
Ἀλλά ἄν θά θέλαμε νά συνοψίσουμε τό διαχρονικό μεγαλεῖο τῆς ἑλληνικῆς ψυχῆς θά μπορούσαμε νά τό προσδιορίσουμε στό «μολών λαβέ» τοῦ Λεωνίδα, ὁ ὁποῖος μέ τούς τριακόσιους ἀντιμετώπισε τίς μυριάδες τῶν βάρβαρων ἐπιδρομέων, χωρίς βεβαίως ἐλπίδες νίκης, ἀλλά μέ τήν ἀπόφαση τῆς ὑπέρ πάντων θυσίας. Οἱ δύο αὐτές λέξεις ὅσο καί ἡ ἀνυπέρβλητη θυσία τῶν τριακοσίων κατέθελξαν καί παιδαγώγησαν τήν ἑλληνική νεότητα ἐπί αἰῶνες καί χιλιετηρίδες. Αὐτή ἡ φράση, διά τοῦ λαϊκοῦ στόματος ἐγένετο ἐθνικός θρύλος καί ἀπαθανατίζεται διά τῆς παραδόσεως ἀπό γενιά σέ γενιά. Τό ἴδιο αὐτό φρόνημα ἐπαναλαμβάνεται καί ὅταν ὁ τελευταῖος Ρωμαῖος Αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος ἀπάντησε στόν Πορθητή «τήν μέν Πόλιν οὐ σοί δίδωμι…», χωρίς τήν παραμικρή ἐλπίδα σωτηρίας, ὡς διακήρυξη τῆς ὕστατης θυσίας τοῦ Γένους γιά τήν τιμή καί τήν ἐλευθερία του, πράγμα πού ἐνέπνευσε τούς θρύλους, οἱ ὁποῖοι χαλύβδωσαν τήν ψυχή τοῦ ὑπόδουλου Γένους γιά αἰῶνες καί καλλιέργησαν τήν ψυχή του γιά νέους ἀγῶνες ἐθνικῆς ἐγρήγορσης.
Καί ὅταν, τέλος, ἡ Ἑλλάς τήν 3η πρωινή ὥρα τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 βρέθηκε μπροστά στήν ἀπαίτηση νά παραδώσει τήν κυριαρχία της στήν «μπότα» ἑνός νέου κατακτητή, ἀπήντησε μέ τό ξερό ὅσο καί μεγαλειῶδες στή δραματική του ἁπλότητα «ΟΧΙ». Τό «ΟΧΙ» ἐκεῖνο συμβόλιζε ἀγῶνες καί θυσίες χιλιετηρίδων. Καί μόνο αὐτό θά κατέτασσε τήν ἐποχή τοῦ ’40 μεταξύ τῶν μεγάλων ἐποχῶν τῆς ἱστορίας τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους. Ἡ ἐπακολουθήσασα ἄλλωστε ἐποποιΐα τῶν βουνῶν τῆς Ἠπείρου καί τῶν ὀχυρῶν τῆς Μακεδονίας καί τῆς Θράκης ἀπέδειξε ὅτι δέν ἦταν ἁπλῶς μία γενναία φράση ἀλλά ἡ ἀπαντοχή ἑνός ὁλόκληρου λαοῦ, πού πηγάζει ἀπό τά σπλάχνα του. Καί ὁ ἑλληνικός λαός ἔκτοτε μετέβαλε τό ἱστορικό ἐκεῖνο «ΟΧΙ» σέ θρύλο, ὁ ὁποῖος θά συμβολίζει καί θά δοξάζει τήν ἐποχή του, θρύλο προορισμένο νά ἐνθουσιάζει, νά διδάσκει καί νά φρονηματίζει τίς ἑπόμενες ἑλληνικές γενιές, νά ἐμπνέει τούς πνευματικούς μας ἐκπροσώπους καί νά καθοδηγεί τούς πολιτικούς μας ἡγέτες.
Ἡ σύνδεση ὅμως τῆς ἐθνικῆς αὐτῆς ἐπετείου μέ τήν θρησκευτική ἑορτή τῆς Ἁγίας Σκέπης, δίδει σέ ὅλους μας τήν εὐκαιρία νά προσεγγίσουμε τά γεγονότα τῆς ἐποποιΐας τοῦ ’40 μέ μία πνευματική θεώρηση, ἔχοντες ὡς ὁδηγό τήν Ὑπέρμαχο Στρατηγό τοῦ ἑλληνικοῦ Γένους. Ἄλλωστε ἡ Παναγία ὑπῆρξε, ὑπάρχει καί θά ὑπάρχει ἡ Προστάτις καί ἡ Σκέπη τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ διαχρονικά. Μέ ἀφορμή, λοιπόν, τούς ἀγῶνες τοῦ ’40 γιά τήν ἐλευθερία τοῦ ἔθνους καί σέ συνάφεια μέ τή σημερινή Θεομητορική ἑορτή θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ πνευματική ἐλευθερί8α, κατά τούς Πατέρες, ἔχει δύο ἐκφάνσεις · τήν ἐλευθερία «ἀπό» καί τήν ἐλευθερία «πρός».
Ἡ ἐλευθερία «ἀπό» βιώνεται μέ τήν ἀπαλλαγή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν ἐξάρτηση στά πάθη. Κατά τούς Πατέρες «ἐλευθερία νοητή ἡ τῶν παθῶν ἀπαλλαγή». Ἡ ἐλευθερία «πρός» νοεῖται ἡ πορεία πρός τόν Θεό, πορεία πρός τήν ἀγάπη. «Εὗρε χάριν Θεοῦ, ὁ παθῶν ἐλευθερωθείς, καί τό μέγα ἔλεος ὁ γνώσεως καταξιωθείς» γράφει ὁ ὅσιος Μάρκος ὁ Ἀσκητής, ὁ ὁποῖος συνάπτοντας τίς δύο ἔννοιες τῆς ἐλευθερίας συμπληρώνει: «Ὁ νόμος τῆς ἐλευθερίας διά μέν γνώσεως ἀληθοῦς ἀναγινώσκεται, διά δέ ἐργασίας τῶν ἐντολῶν νοεῖται, πληροῦται δέ διά τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Χριστοῦ».
Ἔτσι, ἡ πνευματική ἐλευθερία εἶναι ἀπαλλαγή ἀπό τά πάθη καί πορεία πρός τήν γνώση τοῦ Θεοῦ. Αὐτό μᾶς ὑπενθυμίζει τήν πορεία τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἀπό τήν δουλεία τῆς Αἰγύπτου στήν πορεία πρός τήν Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, διά τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης καί τῆς ἐρήμου.
Ἀγαπητοί μου,
Καί ἡ ἐπέτειος τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 θά πρέπει νά συνδέεται μέ τήν πνευματική ἐλευθερία τῶν Ἑλλήνων ἀπό κάθε τί πού συνιστᾶ ἐξάρτηση, δηλαδή ἐλευθερία ἀπό τά πάθη, καί ἐλευθερία πρός τήν δημιουργία.
Σήμερα τίθεται σαφέστατα τό δίλημμα, ὅπως τό ἔθεσε ὁ Ντοστογιέφσκι: «εὐτυχία ἤ ἐλευθερία;». Πολλοί προτιμᾶμε τήν ἐφήμερη καί παροδική εὐτυχία, πού δημιουργοῦν οἱ ἡδονές τῶν αἰσθήσεων, καί ὄχι τήν ὀμορφιά τῆς ἐλευθερίας. Γίνεται πολύς λόγος γιά τήν οἰκονομική ἄνεση ἤ τό οἰκονομικό πρόβλημα καί ὄχι γιά τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἐλευθερία ὅμως συνιστᾶ μιά κίνηση «ἀπό» καί «πρός», ἀπό τήν φυλακή τῶν αἰσθήσεων πρός τήν ἀγάπη, ἀπό τήν φιλαυτία στήν φιλοθεΐα καί τή φιλανθρωπία. Τό πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι τό οἰκονομικό, ἀλλά ἡ ἀπελευθέρωση του ἀπό τήν ἐξάρτηση στήν οἰκονομία, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἕνα οἰκονομικό ὄν, ἀλλά θεόπλαστος.
Αὐτήν τήν πνευματική ἐλευθερία ζοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι ἡ «μικρά ζύμη», πού ὅλο τό «φύραμα ζυμοῖ» (πρβλ. Ματθ. ιγ΄ 33, Α΄ Κορ. ε΄ 6, Γαλ. ε΄ 9), εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ πού ἔρχεται «ἄνευ παρατηρήσεως» (πρβλ. Λουκ. ιζ΄ 20), εἶναι ὁ ἥλιος πού ἀνατέλλει χωρίς προαναγγελίες καί ἐπιβολές, εἶναι ἡ ἀγάπη πού θερμαίνει, εἶναι ἡ ἀπαλή βροχούλα καί ὄχι τό σκληρό χαλάζι, εἶναι ἡ χαρά πού ἔρχεται μέ συνεχεῖς ἐκπλήξεις, εἶναι ἡ αὐθεντική ζωή, πέρα ἀπό τήν καθημερινότητα, τίς πολιτικές ἀντιπαραθέσεις, τίς κοινωνικές πολώσεις. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἑνότητα ὅλων καί δέν συντηρεῖ τήν πολιτική διαίρεση. Ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δροσερός ἀέρας πνευματικῆς ἐλευθερίας, ἀσκήσεως καί ἀθλήσεως, εἶναι ἐλευθερία «ἀπό» καί ἐλευθερία «πρός», ὅπως μᾶς τό ἔδειξαν οἱ ἅγιοί μας καί ἰδιαίτερα ἡ Παναγία μας, ἡ ὁποία ἀνά τούς αἰῶνες σκεπάζει καί προστατεύει τό λαό μας.
Τῆς Ὑπεράγνου Μητρός ὑπέρ πάντων ὑμῶν δεόμενος
μετά πολλῆς ἀγάπης καί εὐχῶν.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ὁ Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καί Σουφλίου Δ α μ α σ κ η ν ό ς