Π ρ ω τ ο χ ρ ο ν ι ά 2 0 1 3
Δ Α Μ Α Σ Κ Η Ν Ο Σ
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ, ΟΡΕΣΤΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΣΟΥΦΛΙΟΥ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΙΣΤΕΠΩΝΥΜΟN ΠΛΗΡΩΜΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΥΤΟΥ
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΠΙ Τῌ ΠΡΩΤῌ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ
Ἀγαπητοὶ μου,
Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ ἀνατολή τοῦ Νέου Ἔτους εὑρίσκει τήν σύγχρονη κοινωνία μας μουδιασμένη και προβληματισμένη σχετικά μέ ὅσα γεγονότα συμβαίνουν γύρω μας, μέ τήν κρίση στήν οἰκονομία καί στήν ἠθική, μέ τίς ἀξίες καί τούς θεσμούς ὁλοένα καί περισσότερο νά σχετικοποοῦνται καί νά περιθωριοποιοῦνται, μέ τήν ἀπογοήτευση καί τήν ἀβεβαιότητα νά καταλαμβάνουν ὁλοένα καί μεγαλύτερη θέση μέσα στις καρδιές τῶν ἀνθρώπων, μέ τή βία καί τήν ἐγκληματικότητα νά σπέρνουν τόν φόβο καί τήν ἀνασφάλεια στά σπίτια μας.
Κυρίαρχο θέμα, εἶναι ἡ οἰκονομικὴ κρίση πού συνοδεύεται συνήθως ἀπὸ κατήφεια, μελαγχολία καὶ ἀπαισιοδοξία. Ἐν τούτοις, ἡ κρίση εἶναι δυνατὸν νὰ γίνει ἀποφασιστικὴ εὐκαιρία γιὰ νὰ ἀνακαλύψουμε θαμμένους θησαυροὺς ἀξιῶν τοῦ Γένους μας, ποὺ μποροῦν νὰ μᾶς ὁδηγήσουν σὲ νέα ἀνοδικὴ πορεία. Γι᾽ αὐτὸ ὅμως, ἀπαιτεῖται πρὸ πάντων σοβαρὴ αὐτοκριτική. Δυστυχῶς, ἡ σημασία τῆς λέξεως κρίση ἔχει φθαρεῖ. Καὶ ἀντὶ νὰ ὁδηγεῖ στὴν ἔντιμη ἀναγνώριση τῶν δικῶν μας λαθῶν, χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ τονίσει τὰ λάθη ἄλλων.
Μαζὶ μὲ τὶς ἀναμφισβήτητες εὐθῦνες τῆς πολιτικο-οικονομικῆς ἡγεσίας, ἐπιβάλλεται νὰ συνειδητοποιήσουμε τὰ λάθη ποὺ κάναμε ὡς λαός· ἐπίσης, τὰ προσωπικά μας λάθη. Ἀσφαλῶς, δὲν εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅλοι, συλλήβδην, ἔχουν τὶς ἴδιες εὐθῦνες. Μεγάλο μέρος τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ εἶναι θῦμα καὶ δὲν ἔχει ὠφεληθεῖ ἀπὸ τὴν εὐημερία μὲ χρήματα δανεικά. Ὅμως, ἄν ψάξουμε μὲ διεισδυτικὴ ματιά, οἱ περισσότεροι θὰ ἀνακαλύψουμε καὶ ἀτομικὰ σφάλματα καὶ παραλείψεις· περιπτώσεις ὅπου δὲν ἀντισταθήκαμε στὴ διάχυτη ἀσυδοσία καὶ τὴν κραυγαλέα παραβατικότητα.
Ἡ αὐτοκριτικὴ ὅμως αὐτὴ δὲν φθάνει. Χρειάζεται μετάνοια. Γιὰ πολλούς, ἡ λέξη ἠχεῖ πολύ παρωχημένη. Ἐν τούτοις, παραμένει διαχρονικὰ ἐπίκαιρη καὶ ἐπαναστατική -ἀπὸ τότε ποὺ τὴν ἀνέδειξε πυρῆνα τοῦ Εὐαγγελίου Του ὁ Χριστός: «Μετανοεῖτε» –ἀλλάξετε νοῦ, συμπεριφορά, τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἀντικρίζετε τὴ ζωή. Μόνο μὲ ἀλλαγὴ νοῦ καὶ καρδιᾶς μποροῦμε νὰ σταματήσουμε συνήθειες καὶ πάθη ποὺ ἀρρωσταίνουν τὴν κοινωνία μας∙ τὸ ψέμα στὶς ποικίλες ἐκδοχές του, τὴν ἄμεση ἤ ἔμμεση κλοπὴ καὶ ὑπεξαίρεση, τὴ χλιδή, τὴ φιλαυτία, τὴν ἔλλειψη μέτρου· τὶς μικροαπάτες, τὴ μικρὴ ἤ μεγάλη φοροδιαφυγή, ποὺ κατάντησαν νὰ θεωροῦνται «ἀναγκαῖο κακό» ἤ, κυνικότερα, «ἀναγκαῖα γιὰ τὸ καλό μας».
Καὶ ἀκόμη, καιρὸς νὰ ἀναλογισθοῦμε ὅτι ἀδιαφορήσαμε γιὰ τὴν ὀρθὴ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν καὶ τῶν νέων μας καὶ δὲν τούς προσφέραμε τὸ σωστὸ παράδειγμα. Στὴ θέση τῆς οὐσιαστικῆς παιδείας, ἐπιβλήθηκαν ἡ χρήση τῆς τεχνολογίας καὶ ἡ ἀπομνημόνευση γνώσεων. Ἡ φράση τοῦ Ἔλιοτ ἠχεῖ ἀποκαλυπτική. «Ποῦ εἶναι ἡ σοφία, ποῦ χάσαμε στὴν γνώση; Ποῦ εἶναι ἡ γνώση, πού χάσαμε στὴν πληροφόρηση;». Τὰ περισσότερα ΜΜΕ, μὲ βασικὸ κριτήριο τὸ χρηματικὸ κέρδος, συναγωνίσθηκαν νὰ προβάλουν ἀρνητικὰ πρότυπα. Ἀποσιώπησαν -ὁσάκις δέν εἰρωνεύθηκαν- τήν τιμιότητα, τήν ἐγκράτεια, τὴν ὑπομονή, τὴν αὐτοθυσία. Αὐτά, φανερὰ ἤ ὑποσυνείδητα, θεωρήθηκαν πολὺ θρησκευτικά, κατάλληλα γιὰ ἄλλες ἐποχὲς καὶ ὄχι γιὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ ὑπαρκτοῦ καπιταλισμοῦ, ποὺ λατρεύει τὸν πλοῦτο, τὴν ἠδονή, τὴ δύναμη, τὴ φαινομενικὴ ἐπιτυχία.
Συνοπτικά, ἡ οἰκονομικὴ μας κρίση εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς κάμψεως τῶν ἠθικῶν καὶ πνευματικῶν ἀξιῶν. Ἰδιαίτερα, ἔχει λησμονηθεῖ ὅτι αὐτὲς οἱ πνευματικὲς ἀξίες στὸν τόπο μας βλάστησαν ἀπὸ τὴν καλλιέργεια μιᾶς Ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παραδόσεως. Ὁ Ντοστογιέφσκυ τὸ εἶχε ἐπισημάνει: «Ἐὰν δὲν ὑπάρχει Θεός, ὅλα ἐπιτρέπονται». Αὐτὴν τὴν Ὀρθόδοξη πίστη ὁρισμένοι κύκλοι τὴν «σνόμπαραν». Ζήτησαν νὰ ξεριζώσουν τὸ ἦθος της, κρατῶντας μόνο μερικὰ ἐξωτερικὰ «θρησκευτικὰ ἔθιμα». Καὶ κυνικὰ πρόσθεσαν: «Κι ἂν ἀκόμη ὑπάρχει Θεός, γιὰ μᾶς ὅλα σχεδὸν ἐπιτρέπονται».
Μολαταῦτα, ἡ κρίση ποὺ μᾶς ταλαιπωρεῖ δὲν εἶναι, εὐτυχῶς, «κατάρα». Ἀποτελεῖ μία ἰδιαίτερη εὐκαιρία νὰ ξαναβροῦμε τὸν βαθύτερο, τὸν καλύτερο ἑαυτό μας. Ἄλλωστε, δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ὁ ἑλληνικὸς λαὸς περνάει κρίση. Ἀρκεῖ νὰ θυμηθοῦμε τὰ ὅσα περάσαμε στὸ παρελθόν∙ τὸ ξερίζωμα ἀπὸ τὴ Μικρά Ἀσία, τοὺς παγκόσμιους πολέμους, τὴν Κατοχὴ καὶ τὰ ἐπακόλουθά της. Στὴ διάρκειά τους ἀναδύθηκαν σπάνιες ἀρετές, κρυμμένες στὴν καρδιὰ τοῦ λαοῦ μας∙ ἡ ἀντοχή, τὸ φιλότιμο, ἡ γενναιότητα, ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό, ἡ ὁμοψυχία, ἡ ἀλληλεγγύη, ἡ αἰσιοδοξία, τὸ χιοῦμορ, τὸ χαμόγελο. Καὶ μὲ αὐτὲς ξεπεράσθηκαν γνωστὲς καὶ ἄγνωστες ἀντιξοότητες. Αὐτὰ καὶ σήμερα ἀποτελοῦν πολύτιμα ἀντισώματα στὶς λιποθυμικὲς τάσεις τοῦ κοινωνικοῦ μας σώματος.
Ἄλλοι, ἁρμόδιοι στὰ οἰκονομικὰ καὶ τὴν πολιτική, ἔχουν ἐπισημάνει τρόπους διεξόδου ἀπὸ τὴν δοκιμασία. Προσωπικὰ πιστεύω ὅτι, γιὰ νὰ ξεπερασθεῖ οὐσιαστικὰ ἡ γενικότερη ἠθικὴ καὶ πνευματικὴ κρίση ποὺ ἦρθε στὸ φῶς, ἀπαιτεῖται κυρίως νὰ ἀναθεωρήσουμε τὸν τρόπο σκέψεως καὶ συμπεριφορᾶς μας, μὲ ὁδηγὸ τὶς αἰώνιες χριστιανικὲς ἀρχές∙ τὴν πίστη, τὴν ἐλπίδα, τὴν ἀγάπη. Καὶ «ἡ τελεία ἀγὰπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον» (Α΄ Ἰω. 4:18).
Μπροστά σ’αὐτή τήν μελανή καί θλιβερή πραγματικότητα ἡ Ἐκκλησία προσφέρει λόγο ἐλπίδας καί παρηγοριᾶς, διότι ὁ μόνος δρόμος γιά νά ἐλευθερωθῆ ὁ ἄνθρωπος ἀπό τά βάρη τοῦ παρελθόντος καί τοῦ παρόντος εἶναι ἡ προσδοκία ἑνός καλύτερου μέλλοντος. Καί ὁ μόνος πού μπορεῖ νά δώση αὐτή τήν προοπτική εἶναι ὁ Χριστός, πού μᾶς προσφέρει τήν αἰωνιότητα καί τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Εἶναι τό μεγαλύτερο δῶρο πού παίρνει ὁ ἄνθρωπος ἀπό τώρα καί γιά πάντα, ἀρκεῖ νά τό ἐπιθυμεῖ. Ἄς δεχθοῦμε τό μήνυμα τοῦ Εὐαγγέλιου, ὡς μήνυμα Χάριτος γιά τήν σωτηρία. Στήν πνευματική ἔρημο τῶν καιρῶν μας ὡς μήνυμα αἰώνιας ζωῆς.
Καλή καί εὐλογημένη Χρονιά σέ ὅλους σας.
Μέ πολλή ἐν Χριστῷ ἀγάπη
† Ο ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ, ΟΡΕΣΤΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΣΟΥΦΛΙΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ