Η κατά μήνα Μάϊο του 1453 άλωση της Πόλεως για τους ορθοδόξους λαούς των Βαλκανίων δημιούργησε νέα δεδομένα στην πορεία τους, επειδή άρχισε μια μακρά περίοδος δοκιμασίας. Ήδη από το β΄ ήμισυ του 15ου αιώνα το δούλο Γένος μας βιώνει τις πιο σκληρές συνέπειες της Τουρκοκρατίας με βασανιστήρια, αρπαγές περιουσιών, βιασμούς, δολοφονίες, εμπρησμούς και βίαιους εξισλαμισμούς. Σε αυτά τα δύσκολα χρόνια όμως αναδεικνύονται, Χάριτι Θεού, φωτισμένοι κληρικοί και μοναχοί, οι οποίοι παρηγορούν με τη διδασκαλία τους τους φοβισμένους Ρωμηούς και τους ενθαρρύνουν να μην ενδώσουν στις πιέσεις των Οθωμανών για να αλλαξοπιστήσουν, αλλά με μοναδικό εφόδιο την πίστη τους να αντιμετωπίσουν τους διωγμούς και τις δυσκολίες.
Διακόσια πενήντα περίπου χρόνια πριν από τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό (1714-1779), ο Οσιομάρτυς Ιάκωβος ο νέος και οι μαθητές του Ιάκωβος ο Διάκονος και Διονύσιος ο μοναχός, μετά από δοκιμασία ετών στο Άγιον Όρος, με την ευλογία του Πατριάρχου αγίου Νήφωνος (†1508), περιέρχονται τα χωριά και τις πόλεις της Ελλάδος στηρίζοντας τους χριστιανούς στην πίστη τους και τις παραδόσεις τους. Επειδή η δράση τους αυτή ενοχλεί τους κατακτητές, συλλαμβάνονται στα Τρίκαλα και μετά από πολλές ταλαιπωρίες οδηγούνται στο Διδυμότειχο, όπου και φυλακίζονται . Ανακρίνονται εδώ από τον «ἀπηνῆ καί ὠμότατον» σουλτάνο Σελήμ τον Α΄(1466-1520). Οι «καλλίνικοι μάρτυρες» με παρρησία κάνουν ομολογία πίστεως στον Χριστό και ελέγχουν τα ψεύδη του Μωάμεθ ενώπιον του ηγεμόνος, με αποτέλεσμα να παραδοθούν στον δήμιο την 1η Νοεμβρίου του 1519.
Επ’ ευκαιρία, λοιπόν, της μνήμης του Οσιομάρτυρος Αγίου Ιακώβου και των μαθητών του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνός ιερούργησε μεθεορτίως, κατά τα καθιερωμένα υπο των προκατόχων του, την Κυριακή, 3 του μηνός Νοεμβρίου ε.έ., στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Αθανασίου στο Κάστρο του Διδυμοτείχου, δίπλα στον οποίο μέχρι σήμερα υπάρχει η φυλακή των αγίων και στον οποίο Ναό φυλάσσεται ως τιμαλφές κειμήλιο απότμημα των ιερών λειψάνων τους.
Ο Σεβασμιώτατος αφορμώμενος από την ευαγγελική περικοπή της ημέρας, μεταξύ άλλων τόνισε· «Ὁ πλούσιος τῆς σημερινῆς παραβολῆς βυθίσθηκε στόν πόνο τῆς κόλασης, ἐπειδή δέν ἔμαθε νά ἀγαπᾶ· δέν ἔμαθε νά μοιράζεται· δέν ἔμαθε νά χαρίζει· δέν ἔμαθε πώς ὑπάρχει κάτι ἄλλο πέρα ἀπό αὐτά πού βλέπει. Ἔκλεισε τά αὐτιά του στή φωνή τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς ἄς μήν τόν μιμηθοῦμε. Ὅσο ζοῦμε καί ἀναπνέουμε ἐδῶ πάνω στή γῆ, προλαβαίνουμε νά κάνουμε βίωμά μας το θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἔχει ἀποτυπωθεῖ στήν Ἁγία Γραφή καί ὅπως μᾶς τό ἑρμηνεύει καί μᾶς τό προσφέρει ἡ Ἐκκλησία. Στή διερεύνηση τοῦ θείου θελήματος ὁδηγοί μας νά εἶναι οἱ ἅγιοι. Αὐτοί μέ τό παράδειγμά τους θά μᾶς βοηθήσουν νά καταλάβουμε τί θέλει ὁ Κύριος ἀπό ἐμᾶς καί πῶς μποροῦμε, μέ τήν ἰδιαιτερότητα πού ἔχει ὁ καθένας, νά κάνουμε αὐτό τό θέλημα πραγματικότητα. Ὅσο προλαβαίνουμε, ἄς περπατήσουμε τό μονοπάτι τῆς ζωῆς μέ προσωπικό μας ὁδηγό τούς ἁγίους. Αὐτοί θά μᾶς ἐλευθερώσουν ἀπό τη δουλεία τῆς ἁμαρτίας, γιά νά μᾶς ὁδηγήσουν μέ ἀσφάλεια στή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας».
Και συνέχισε: «Ἔχουμε τὸ προνόμιο νὰ ζοῦμε σὲ μία πόλη ποὺ εἶναι γενέτειρα καὶ τόπος μαρτυρίου ἁγίων τῆς πίστεως μας. Ζοῦμε σὲ ἕναν τόπο ποὺ κάθε σπιθαμή του εἶναι βαμμένη μὲ αἷμα μαρτυρικὸ καὶ ποτισμένη μὲ δάκρυα ὁσίων καὶ ἱδρῶτα δικαίων. Ἔχοντας σὰν προορισμό μας τὴν αἰωνιότητα, ἄς ἀκολουθήσουμε τὰ ἴχνη τῶν τιμωμένων σήμερα Ὁσιομαρτύρων· ἂς μείνουμε κι ἐμεῖς ἀκλόνητοι καὶ σταθεροὶ στὴν Πίστη καὶ στὶς παραδόσεις, γιὰ τὶς ὁποῖες ἀγωνίσθηκαν καὶ τὶς ὁποῖες μᾶς κληροδότησαν ὡς πολύτιμο θησαυρό».
Στην Θεία Λειτουργία προσήλθαν ο Βουλευτής Έβρου Αναστ. Δημοσχάκης, ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου Ρωμύλος Χατζηγιάννογλου και πλήθος πιστών.